Dark Tranquillity - Hedon

[Maiotik]

Öncelikle şarkıyı eğer hiç dinlemediyseniz; bu uzun ama okuduktan sonra cidden vay be bu neymiş diyeceğiniz ve bir o kadar da düşüncelerinizin değişeceği, ufkunuzu genişleteceğine çok inandığım bir yazıdır. Alıntı yapıyorum ekşisözlükten, galiba bu kadar iyi açıklanamazdı :


"enter suicidal angels;

how hungry we've become;
like animals naked in shame
fed with the hooves of apocalypse
that galloped down, disordered worlds behind"

$arki intihar meleklerini davet ederek karamsar bir havada ba$liyor. insan irkinin acgözlülügüyle hayvanlara benzetildigi ilk bölümde gecen "hooves of apocalypse" kiyametin tirnaklari, ayaklari demek. pek cok kutsal metinde ve eserde kiyametin geli$i hayvan (özellikle at. ve hooves zaten at tinaklari.. icin kullanilir daha cok.)'larin ayagiyla simgele$tirilmi$tir. sanirim hepiniz mah$erin 4 (kimi eserlerde 3) atlisini duymu$sunuzdur. arti insanlarin haysiyetsiz (utanc icinde diye cevirmektense bu daha iyi) hayvanlara benzetilmesinin sebebi gayet basit, hayvanlarin utanmak gibi bir kaygilari yoktur. örnegin hayvanlar a$ik olmazlar, onlari harekete geciren ciftle$me arzusu, seks icgüdüsüdür ya da hayvanlar birbirleriyle olan sorunlari cözerken anla$maya, ileti$im kurmaya cali$mazlar, anla$mazliklari güc kullanarak, cati$arak cözümlerler. hayvanlar mantiklarini kullanamazlar, icgüdüleriyle harekete gecerler. her konuda bu böyledir. sürü psikolojisinin söz konusu oldugu hayvan gruplarinda sürü tarafindan kendisine yüklenenleri direk kabul eden itaat eden yaratiklardir hayvanlar. örnekleri cogaltmak mümkün. parcadaki sözler ne kadar anlamli? $u etrafiniza kaldirip ba$inizi bir bakin: konu$up anla$arak bir yol bulmaktansa, hic bu yola girmeden dogrudan kaba kuvvetle cözüm arayanlar ya da insanoglunun sava$mak icin duydugu dayanilmaz istek ya da a$kin anlamini yitirmesine yol acan televole kizlari ve erkekleri ya da hic bir zaman isyan edecek cesareti kendinde bulamadigi icin her ne kadar ezilse de sesi solugu kesilmi$ koyunla$tirilip aptalla$tirilmi$ pasif halk kitlelerini. geride kalmi$ dünyalar iki anlamada gelen bir alegori. bir, mitlerde metinlerde gecen insan irkinin (ya da bazen farkli irklarin) ba$ina gelen felaketler (ne bileyim, sodom ve gomorrah gibi...) iki, insanogluna büyük acilar cektirmi$ büyük olaylar.(örn sava$lar)

"from word to a word i was led to a word
that spanned over cultures in rage
crimson masses, steeped in decadence
holding our tongues to the thirsty sun
so, it the future still open?
then enter, hornet, from our hive-dark hearts
to draw down the end from within"

üst tarafta bahsedilen sona dogru ilerlemeyi i$aret eden sözler devam ediyor. insanoglunun tutkusu konu aliniyor ve dünyanin tamamina yayilan bir cürümü$lükten söz ediliyor. "thirsty sun" burada susuz güne$ten cok tutkulu anlaminda kullaniliyor ve insanoglunun güne$e dilini uzatmasi cok büyük ihtirasimizi simgeliyor olmali. güne$ her mitte ula$ilmasi güctür ve bir babadir. ikarus'un hikayesini bilenler hemen hatirlayacaktir ki, insanoglu daima güne$in gücünü kabul etmi$tir. ikarus da oldugu gibi güne$e meydan okuyanlar en kötü bicimde cezalandirilmi$ti mitolojide. sizce de son zamanlarda insanoglu doganin dengeleriyle cok fazla oynamaya ba$lamadi mi? geli$en teknoloji ve doymak bilmeyen ihtirasimizla dogaya kafa tutuyoruz. klonlamadan sonraki bir sonraki a$ama ne? ya da hangi hakla üzerinde ya$adigimiz bu yerkürenin tek sahibi olarak görüyoruz kendimizi? dogal kaynaklari büyük bir hizla tüketiyoruz ve gectigimiz heryerin ardinda bir cöplük ve yikilmi$ bir alan birakiyoruz. i$te medeniyetimiz bu ve bu gidi$i dt "peki, gelecekte ne olacagi belli mi?(ya da belli degil mi demek daha iyi sanirim.) diyerek aktariyor. ardindan karanlik kalplerimizde gizlenen (aslinda zihinlerimizde canlandirdigimiz demek daha dogru) cevabi aciga cikaralim diyor.

"we need not the horns
that emanate from.
our warty, haunted bodies"

az önceki paragrafin devami niteliginde. cevap hepimizin karanlik kalplerinde gizli. yani aslinda herkes bu gidi$atin sonunu tahmin edebiliyor ve stanne de , bizim hastalikli ve igrenc bedenlerimizden (kalplerimizden) gelen uyarilara (horn= israfilin borusunda oldugu gibi pek cok mitte dinde gecer. tipi ve özellikleri degi$mesine kar$in her mitte metinde kiyametin geli$i, son, uyarici bir sesle duyurulur.) ihtiyacimiz yok diyor. horn dedigim gibi son uyaridir ve artik bu andan sonra hicbir $ey fayda etmez. olan coktan olmu$tur, artik yapilacak bir $eyin kalmadigi, bu a$amayi beklemektense $imdi harekete gecilmesi gerektigi gibi bir sonuc cikarilabilir parcadan.

"nihilist, hedon
the priceless art of their lives
sorrow is a wing laid atop their heads.
skin deep, we carve our immeasurable sorrow
in the fold of your shivering arms
hedon,
your chindren wild
and filled with death

# jupiter in our unforgiving eves:
a pandemonium of bodies and gold
eager, as a part of your face
and the sickness attached to your skin (stone)
as the wine-rush,
changing from androgynous wombs
to open free the lid of pain #
"

parcanin bu kisminda gecen bazi kavramlar felsefenin alanina giriyor ve bir alegori iceriyor. yani hem mitolojinin hedon öyküsü hem de felsefenin ortaya koydugu dü$ünce akimlari ayni dizede simgele$tiriliyor. öncelikle hedon ne demek onu bir ögrenelim. hedon yunan mitolojisinde insani bireyi (yunan mitlerinde pek cok farkli yaratili$ bicimi ve hikayesi vardir bunlardan biri de hedon'dur.) temsil eder. jüpiter, roma mitolojisinde yunan mitolojisindeki zeus'un kar$iligidir. tanrilarin, insanlarin ve her$eyin efendisidir. kisacasi yunan mitolojisinin ba$ tanrisidir. hedon mitolojide zeus'un yarattigi en özel yaratiktir. cünkü zeus hedon'u tanrilarin suretinde yaratti ve onlarin alevinden üfledi. (hani yunanlilarin tanrilari insan benziyo la, hehehe diye dalga gecerler ya adamlarla o yanli$. aslinda insanlar tanrilarin $eklinde yaratilmi$lardir). arti tanrilar zeus'un buyruguyla hedon'un önünde diz cökmü$lerdir. (hikaye semavi dinlerde $eytanin kovulu$una ve meleklerin secde etmesine benziyor) ama hikaye gel zaman git zaman bu hedon'un götü kalkip ölümlü hale getirlmesiyle ve sonra pandora'ni kutusunda oldugu gibi bi ton dert cileyle ba$ ba$a birakili$iyla biter. hedon kimi zaman parcada i$te mitolojideki gibi insanoglu anlaminda kullaniliyor, kimi zaman ise felsefedeki hedon yerine. felsefede hedon, hedonizm ögretisini benimsemi$ ki$i demek. hedonizm (türkce'ye hazcilik olarak cevriliyor.), antükcagda epikür tarafindan öne sürülen ve cagimizda da faydacilik akiminin bir parcasi olarak süre gelen bir akim. hedonizm'e göre ki$i hayati sinirlidir ve insan her$eyden önce bu sinirli zamanda mutlulugun pe$inden ko$malidir. bu mutlulugu yakalamak icin de insan(birey=hedon) anlik hazlardan ve zevklerden yaralanmalidir. yani ya$adigi an icin hedon kendine ne zevk veriyorsa ne haz sagliyorsa onu yapmalidir. tabii ki hedonizm bireyci bir felsefedir. yani birey kendisi haz aldigi sürece her$eyi yapmakta serbesttir .(bu anlayi$ epikürün okulunun fuhu$ yuvasi haline gelmesi üzerine bizzat bu zat tarafindan ölcülü hazcilik adiyla yeniden düzenlense de hicbir zaman böyle bir denge söz konusu olamadi zaten olmasi da cok sacma. bireyci bie felsefede genelgecer bir ölcüt kullanmak bu elemanin en büyük hatasiydi.) dolayisiyla birey yalnizca kendisi icin haz veren $eyleri yapmalidir ve gerisine pek kari$mamalidir. yani diger bireylerin durumu bireyi ilgilendirmemeli ve birey kendisini her ne sebeple olursa olsun mutlulugunu bozacak davrani$lardan uzak durmalidir. kisaca hedonizm sadece bireyin sinirli ya$amda anlik haz almasina göre oturtulmu$ bireyci bir felsefedir. $arkida gecen diger felsefi akim ise nihilizm. nihilizm hakkinda inanilmayacak kadar cok yanli$ bilgi dola$masinin sebebi sanirim son dönem bu akim hakkinda bir kac kitap bile okumaya zahmet etmemi$ bazi özenti gencligin arti$iyla ilgili olsa gerek. öncelikle nihilizm türkce'ye hiccilik olarak cevrilmi$tir. nihilizm dü$üncenin yoklugunu belirtmez ama varligi reddeder. daha dogrusu nihilizme göre varlik diye bir $eyin olup olmamasi bilinemez yani varlik yokluk olabilir, yokluk da varlik. bu arada $unu da ekleyelim tüm nihilistlerin ateist olmasi gibi bir $ey söz konusu olmadigi gibi nihilistlerin intihara meyilli bunalim insanlar olmasi gibi bir genel gecerlilik de sacmaliktan öte bir $ey degildir. nietzsche'nin nihilist olarak adlandirilmasiysa tam bir komedidir. bu varolu$cu filozofun tan kizilligini okuyan herkes nietzsche'nin aslinda (bir zamanlar nihilizmi savunucu sözlere yer vermi$ olsa da) son dönem felsefesinde (bilindigi üzere kendisi habire degi$tirmi$tir felsefesini) nihilizme kar$i bir tavir takindigini ve metafizige yöneldigini göreceklerdir. sanirim bu hataya sik dü$ülmesinin sebebi nietzsche'nin de genelgecer kurallari yok sayan bireyci felsefesi (degi$ken iyilik-ahlak olayi.). oysa nihilizme göre birey varligi bilemedigi reddettigi icin gecirdigi zaman anlamsizdir ama bu bazilarinin sandigi gibi nihilistleri (aslinda ateistlerle kari$tirildigi icin sanirim) bir sona intihara itmez ya da tersine dünyadan hedonlarin yaptigi gibi anlik zevk icin güdülemez ama nihilistlere göre bir $ekilde sonsuzluga kavu$ma (turgenyev'deki gibi) vardir. yani evet $u anda cevaplar bulunamaz ama ileride ne olacagi da bilinmez gibi. asil $arkida gecen nihilizm'in özelligi i$te yukarida bahsettigim gibi bazen insanlarin nihilizme yanli$ vurgular yüklemesi ve nihilizmin bir hiccilik olarak algilanmasi ve bu insanlarin karamsar intihara meyilli olarak ortaya cikartilmasi (aslinda az biraz dogruluk payi olabilir eger konu depresiflik olursa, cünkü istisnasiz tüm nihilistler melankolik insanlardir.)

devamı ...

[Maiotik]

"nihilist, hedon
the priceless art of their lives
sorrow is a wing laid atop their heads.
skin deep, we carve our immeasurable sorrow
in the fold of your shivering arms
hedon,
your chindren wild
and filled with death"

nihilist hedon'dan kastedilen aslinda birbirine taban tabana zit bu iki görü$ bazi insanlar tarafindan bilincli olarak bozuluyor, carpitiliyor. peki neden? nihilizmin bugün geldigi nokta (aslinda nihilizmin kökü antikcaga dayanir.) turgenyev, bakunin, gibi rus anar$istlerin ve nihlistlerin yönlendirmesiyle özünden uzakla$mi$tir. artik nihilizm gercekten bir hiccilik, bananecilik felsefesine dönü$mü$ anar$izmle kayna$tirilarak her türlü kuralin reddine dönü$türülmü$tür. aslinda nihilizme göre kurallar, iyi kötü vb vardir ama görecelidir. (ki$iden ki$iye degi$ir. benim iyim seninn kötün olabilir ve bunlarin ucu bir diger bireye dokunana kadar(uzla$maya kadar) birey her$eyi yapmakta serbesttir.) ama artik günümüz nihilistleri (ya da aslinda nihilizmi anlamayanlar) kendilerini her$eyden soyutla$tirarak kendi egolarina hapsolmu$lardir. $arki i$te bu nihilist zanneden insanlara bir göndermeyle giriyor bu paragrafta. klibini animsayanlar hemen hatirlayacaklardir klipte bir adam bir cemberin icinde boyalar (muhtemelen the mind's eye'daki figürler) sürerek dövünüyor. i$te ortadaki bu adam nihilist/hedon'un ta kendisi. cember de egosunu (yani kendi ben merkezli dünyasini) simgeliyor. ve o cemberin di$ina cikmiyor ve her haber de dövünüyor. ha haber ne diyeceksiniz? klipte bol bol haberler yansiyor ekrana: "ku klux klan hortladi", "cocuk kacirmalari ve süistimalleri" , "nükleer tehlike" ... ve daha bi ton konu. gazete ba$liklari felaket haberleriyle dolu ve nihilist/hedon bunlari yalnizca kendi cemberi icinde dövünerek (sözde) üzülüyor. burda nihilist hedon'dan kasteddigim aslinda üzülüyormu$ gibi görünen bu bireyin bir adim atmaya cali$maktansa kendi merkezinden cikmamasi. i$te bu paragraf bunu anlatiyor:
"ya$amlarinin vazgecilmez sanati olan aci onlarin kafalarina yerle$tirlmi$ bir kanat". yani aci cekmek ya da aci cekiyor gibi görünmek onlar icin itici bir güc, kanatlar onlari ucuruyor. $imdi bir dü$ünün etrafinizda ne kadar cok böyle insanlar oldugunu. aslinda gözlerinin ici gülen bu hazcilar arada bir kar$imiza cikarlar. onlari kimi zaman bir yardim konvoyunda ac insanlar göstermelik yardimlariyla görürürüz. kimi zaman hayvan haklari savunucusu olurlar $ovlarinda. kimi zaman görürüz kokonalari bir sokak cocugu yardim etkinligi bahanesiyle yapilan reklamda. kisaca onlar hep ordadirlar bize yardim icin. her zaman ugra$irlar didinirler daha ileri daha iyiye götürmek icin bir $eyleri. fakat bir de bakarsiniz ayni yardimsever insan kameralara takilivermi$tir sulu bir eglence mekaninda son derece uygunsuz bir durumda. hani cocuklar icin yaptigi sabahki yardimin be$ kati meze olmu$tur sofrada. ya da hayvan haklari savunucumuz nedense kameralarin olmadigi olaylara bir türlü yeti$ememektedir. yeti$ememesi gayet dogal cünkü hiper sosyetenin katildigi sanatsal bir etkinlik icin ayni zamanda bir yardim gecesini de ekmek zorunda kalmi$tir...ardindan $arki yine bir alegoriye dönü$üyor ve muhtemelen derinin altina gizlenen acidan kasit ruhsal aci. bu bir yakla$im ki digeri de muhtemelen ilac kullaniminda kollarin kullaniminin simgelendigi. eski official forumda $u daha kabul gördüydü, $arkida bu kisim ilac bagimliligini ve/ve ya ruhsal aciyi (belki de ikisini de herhangi bir $ekilde baglayarak) simgeliyor.
"hedon cocuklarin vah$i ve ölümle dolu" gayet basit. insanoglunun vah$eti ortada. sadece biraz haberleri ve tarihi takip etmek iyi bir fikir verebilir. insanoglu kadar vah$i, acimasiz bir yaratik yoktur yeryüzünde. ölüm ise insanin yazgisidir. ölümlü insanoglu kacamaz hicbir zaman ölümden.

# jupiter in our unforgiving eves:
a pandemonium of bodies and gold
eager, as a part of your face
and the sickness attached to your skin (stone)
as the wine-rush,
charging from androgynous wombs
to open free the lid of pain #

bu paragrafin ba$inda insanlarin gözlerinde gördügü en büyük imge (jüpiter=tanri) artik altin ve vücutlardan olu$mu$ bir cehenneme benzetiliyor. muhtemelen burada altindan kasit maddi kaygilar (para...), vücuttan kasit ise bedenlere duyulan tutku (cinsel tutku). eager (acgözlülük, ihtiras) ise insanin bir parcasi olarak anlatiliyor ve hemen ardindan mitolojiye bir göndermede daha bulunuyor. mitolojide kimi metinlerde ilk insanin cift e$eyli oldugu yani hem erkek hem di$i özelligi gösterdigi belirtiliyor ve insanin acisinin zaten kendisine cok önceden atanmi$ oldugu, gecmi$ten bugüne kadar acinin insanin yazgisi oldugu vurgulaniyor. insan kadar kendi kendine zara veren bir ba$ka yaratik daha yoktur. bazen elimizde oldugu halde kasitli olarak kendimizi mutsuz hissetmek icin caba harcar bir halde buluruz.

hedon,
rinsed in post-human shadows
a monument scorned by the teeth of time
stale-faced keeper of secrets,
loaded with implosive fire
the whore that carried the apostle
to the mating point on the graves of giants

burada hedon'un öznesi oldugu bir dizi misra var. "zamanin di$leriyle kücük gördügü, insan ötesi (ölüm-sonrasi) gölgelerde durulanmi$." post-human'dan kasit muhtemelen bilinmeyen. yani ölümden sonra artik neyin bizi bekledigi belirsiz. gölge de belirsizligi i$aret etmekte zaten. zamanin insani kücük görmesi ise insanin zaman kar$isindaki acizligini belirtiyor. insan zamani durduramaz ve dolayli olarak da zamanin getirdigi ölümle ya da gecmi$te yaptigi bir hatanin düzeltilmesiyle ba$a cikamaz. "yalvartici ate$le yüklü sirlarin bitkin yüzlü koruyucusu ise sanirim insanoglunun bugünü simgelemekte kullanilan en iyi misralardan. yalvartici ate$ cezalandirici ate$i (cehennem ate$ini ya da hades'in zindanlarini ki bütün dinlerde mitlerde suclularin cezalandirildigi bir yer mutlaka vardir.) temsil ediyor. sirlardan kasit ise bilinmeyen. insan her zaman bilinmeyeni merak etmi$tir. kim bilir belki de bu sirlar aslinda bizim icimizde ta$idiklarimizdan ba$ka bir $ey degil. son iki misra mitolojiye tuhaf bir gönderme yapiyor. giants mitolojideki devlerdir. devler yunan mitolojisinde pek cok yerde gecer. (iskandinav mitolojisinde de tuhaftir benzer öyküler var.) devler evrenin tanrilardan önceki sahibidirler ve kimi zaman onlara yardim ederler (özellikle zeus titanlar ba$kaldirdiginda) kimi zaman da onlara ba$kaldirirlar. mitlerdeki titan sava$lari sirasinda insanlarin zeus'a yardimina bir gönderme var muhtemelen. apostle'dan kasit tanri imgesi olabilir. ya da daha önce official forumdaki $u yorum daha iyi: apostel tanri simgesi ve devlerin mezarina ta$iyan insan hedon. yani tanri imgesini kafasinda yaratan insanin ta kendisi ve her icat ettigi tanri aslinda diger tanrilarin üzerine in$a edilmi$ yeni bir din ya da inani$tan ba$kasi degil... ve $arkinin sonu:

we look at you, afraid
to see what we really are.

en son olarak parca "sana bakiyoruz ve gercekte ne oldugumuzu görmekten korkuyoruz" diye bitiyor. fazla söze gerek yok. gerek gecmi$teki insan gerekse bugün insanoglunun cok büyük bir kesimi parcada sözü gecen acgözlülügün en iyi örneklerinden ba$kasi degil. belki de aslinda hepimizin derinlerinde bir yerlerine i$lemi$ olan hirs, tutku ve ihtirasi ele$tiren "hedon" budur i$te.

-*

[Maiotik]

Hedon'ı dinlerken insanların gerçek yüzünü anlıyorum her seferinde, bence lethe'dan bile daha etki yaratması gerekirdi bu şarkının ama malum harbi şeylerden anlayamayan bir millet olduğumuzdan hedon gereken övgüyü, ünü alamamıştır herneyse bu sorun da değil benim için... Dinledikçe daha da tatlanan, şarap misali zaman geçtikçe daha da iyi anlayabileceğiniz ve daha da anlamlaşan bir parça.
Dark Tranquillity'i bir kez daha neden bu kadar çok sevip, hayranları olduğumun cevabını veriyor bu parça =)